Vederlicht Zwaargewicht
De F-16 in dienst van de Koninklijke Luchtmacht 1979 - 2024
ModelFan

Recensie
Auteurs: Quirijn van der Vegt, Erwin van Loo, Frank Visser en Rolf de Winter
Uitgever: NIMH en De Walburg Pers/Lanasta
ISBN: 9789464564815
Gebonden hardcover
Gepubliceerd: 15-09-2024 (1e druk) 30-10-2024 (2e druk)
Pagina’s: 448
Prijs: euro. 49,99

Gracieus, snel, krachtig en wendbaar. Het zijn woorden die naadloos aansluiten bij een van de meest beeldbepalende gevechtsvliegtuigen van de afgelopen vijftig jaar: de F-16 Fighting Falcon. Ontwikkeld en gebouwd als lightweight fighter had het jachtvliegtuig veel weg van een snelle en nauwelijks grijpbare vedergewicht bokser. Maar ook met een enorme slagkracht. De F-16 kon zich daardoor makkelijk in de zwaarste gevechtsklasse staande houden. De Koninklijke Luchtmacht nam in juni 1979 de eerste van in totaal 213 F-16's in ontvangst. Het gevechtsvliegtuig maakte het staartje van de Koude Oorlog mee en vloog vervolgens duizenden missies boven de Balkan, Afghanistan, Irak en Syrië. Over de geschiedenis van de F-16 in dienst van de Koninklijke Luchtmacht gaat Vederlicht zwaargewicht. De aanschaf, de introductie, de opleidingen, het onderhoud en natuurlijk de operationele inzet; het komt allemaal aan bod. De F-16 heeft nu – net als de oude bokser – de ring verlaten. De handschoenen zijn na 45 jaar uitgetrokken. Vederlicht zwaargewicht. De F-16 in dienst van de Koninklijke Luchtmacht 1979-2024 is een saluut aan een van de belangrijkste wapensystemen van de Nederlandse krijgsmacht na de Tweede Wereldoorlog. Aldus de officiële beschrijving van dit dikke boek.

De jarenlange operationele carrière van de F-16 in Nederlandse dienst staat centraal in ‘Vederlicht Zwaargewicht. De F-16 in dienst van de Koninklijke Luchtmacht 1979-2024’. Het boek is geschreven door NIMH-onderzoekers Erwin van Loo, Quirijn van der Vegt en Rolf de Winter en luchtvaartfotograaf en -publicist Frank Visser. In tien hoofdstukken wordt de inzet in de belangrijkste missiegebieden onder de loep genomen, maar ook ondersteunende diensten als opleidingen en materieel-logistiek. Daarnaast staan in het boek niet de bouten en moeren die het vliegtuig bij elkaar houden centraal, maar de mensen die ermee werkten. Na de val van de Berlijnse Muur is de F-16 intensief ingezet tijdens internationale operaties boven de Balkan, Afghanistan, Noord-Afrika en het Midden-Oosten.

Bij het doorlezen en bladeren van het boek viel mijn oog op deze opmerking:

Een F-16 is makkelijk te vliegen, beter dan een Starfighter en veiliger. Maar als je gebruik maakt van de mogelijkheden die het vliegtuig biedt, dan is het beulenwerk en brute lichamelijke mishandeling
[Fokker-invlieger Henk Temmen, mei 1979]

Zelf ben ik een uitgesproken “Staf “(Starfighter) fan van het eerste uur, dat ligt aan mijn leeftijd denk ik, maar dat doet niets af aan mijn, laten we zeggen, respect voor de kwaliteiten van de Falcon/Viper. De invoering van de F-16 luidde voor de luchtmacht een geheel nieuw, digitaal, tijdperk in. De lichte constructie en krachtige straalmotor zorgden voor een ongekend klimvermogen en grote wendbaarheid, waardoor het jachtvliegtuig in vrijwel alle disciplines uitblonk.

Al in 2003 stelde luchtvaartjournalist en -fotograaf  Frank Visser (nee geen bijverdienste van de Rijdende Rechter) het idee voor bij de Koninklijke Luchtmacht om HET boek te schrijven over de F-16 als deze definitief buiten dienst zou worden gesteld. In zeker meer dan 300 pagina’s zo dit de zo volledig mogelijke geschiedenis van de F-16 moeten worden. Het idee werd positief ontvangen binnen defensie en het NIMH (Nederlands Instituut voor Militaire Historie) sloot zich aan (Erwin van Loo, Quirijn van der Vegt en Rolf de Winter als coauteurs).  Twintig jaar is biedt de auteurs een gigantische tijd om alles van de F-16 in real time in kaart te brengen en het geheugen van mensen is nog vers. Dat blijkt dan ook ontegenzeglijk uit de inhoud van dit boek. Als historici en wetenschappers konden de schrijvers de belangrijkste highs and lows uit de rijke geschiedenis kiezen. In tien hoofdstukken wordt inzet in de belangrijkste missiegebieden onder de loep genomen, maar ook ondersteunende diensten als opleidingen en materieel-logistiek. Laten we wel zijn zonder bijvoorbeeld instructeurs, crew chiefs of monteurs gaat geen toestel de lucht in.
Men ging soms zelfs mee op missie om de geschiedenis te kunnen optekenen uit de eerste hand.

Archieven werden uitgeplozen en doorgespit, open bronnen intensief geraadpleegd. Alles wat maar iets met de F-16 te maken had werd bekeken en er werden ontelbare gesprekken gevoerd met luchtmachters. Resultaat; heel veel onbekende verhalen en heel veel nooit eerder gepubliceerde foto’s. Ook de cartografen konden met uiterste precisie met hulp van de vliegers en het ondersteunende personeel de kaarten (en er zijn er veel in het boek) uittekenen.

Uiteraard zijn alle hoofdstukken interessant leesvoer. Mijn aandacht werd getrokken naar hoofdstuk 4 (Balkan) waarin gewag wordt gemaakt van het feit hoe belangrijk het was voor de defensietop om aan te tonen dat met name ook de F-16 relevante bijdragen te kunnen leveren aan het kosteneffectief deelnemen aan internationale missies. Er was blijkbaar een ware concurrentiestrijd uitgebroken tussen de krijgsmachtdelen om verdere bezuinigingen begin jaren negentig te voorkomen. De Balkan operaties kwamen precies op tijd voor de Viper.
Het boek eindigt met een lijst van alle KLu F-16’s en hun uiteindelijke “lot”. Een lijst met noten (foodnotes) en een bronnen en literatuur lijst.

Conclusie
Zeker niet vederlicht deze zwaargewicht van 448 pagina’s. Er valt echt wat op de deurmat!
Een boek vol geschiedenis over het wel en wee van de F16 gedurende haar 45-jarige inzet bij onze Koninklijke Luchtmacht. Niet alleen luchtig maar zeker ook met intense verhalen, met name gedurende de vele missies. Het is geen fotoboek, maar de foto’s die erin staan zijn ondersteunend aan de tekst, veelal met als bron NIMH (lees KLu) en mensen en instanties in en rondom de luchtmacht. Zoals al aangegeven zijn er veel nog niet eerder gepubliceerd.
Hoe gewild het boek was en is blijkt wel uit het feit dat de eerste druk binnen twee weken uitverkocht was. Inmiddels is er een tweede druk. Wat mij betreft een boek met grote historische waarde voor de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis.
Voor F-16/KLu  freaks en fans een must, alle andere geïnteresseerden zeer aan te bevelen.

Met dank aan de Walburg Pers voor het ter beschikking stellen van dit recensie-exemplaar.
 
Klik op de foto's hieronder voor de originele foto