Goodbye F-16
Afscheid van een legendarisch gevechtsvliegtuig
review

Auteur: Dick van Wageningen, Gijs Dragt   
Uitgever: Geromy (in samenwerking met het NMM)
ISBN: 9789083312224
Gepubliceerd 2023
240 pagina’s, hardcover
Prijs 35,00 euro.

In 1972 stelde de Amerikaanse Luchtmacht (USAF) specificaties op voor een nieuw te ontwikkelen lichtgewicht jachtvliegtuig bedoeld voor het luchtgevecht. Op basis daarvan werden door General Dynamics (YF-16) en Northrop (YF-17) prototypes ontworpen.
Daarbij maakte General Dynamics gebruik van geavanceerde aerodynamische technieken en bewezen betrouwbare systemen, zoals die inmiddels waren toegepast in de F-15 en de F-111. Voor het eerst werd het 'fly-by-wire' systeem toegepast; elektronische besturing in plaats van traditionele besturingskabels. Het prototype van de F-16 maakte in januari 1974 zijn eerste vlucht. Een jaar later koos de USAF voor het ontwerp van General Dynamics, dat in 1998 door Lockheed Martin werd overgenomen.

De F-16 bij de Koninklijke Luchtmacht:
Met de selectie en werving van de F-16 werd reeds eind jaren '60 een begin gemaakt. In 1975 viel de beslissing. De invoering van de F-16 gebeurde in een samenwerkingsverband, het zogeheten 'Multinational Fighter Program F-16' waaraan behalve Nederland ook de Verenigde Staten, België, Denemarken en Noorwegen deelnamen. In 1975 viel de beslissing en Nederland plaatste de eerste order van 102 toestellen ter vervanging van de F-104G; gevolgd door een tweede serie van 111 toestellen in 1980, die de NF-5 moest vervangen.
Fokker werd verantwoordelijk voor de productie van Nederlandse en Noorse F-16's. In juni 1979 startte de aflevering aan de Koninklijke Luchtmacht (KLu). Het laatste toestel werd in februari 1992 afgeleverd.
Om de F-16 aan te passen aan de voortgang van de technische ontwikkelingen werd in 1987 het Operational Capabilities Upgrade (OCU) programma doorgevoerd. Het einde van de Koude Oorlog stelde andere eisen aan het materieel en eind jaren '80, ruim drie jaar voordat de laatste F-16 aan de KLu werd afgeleverd, dacht men al na over de vervanging of verjonging van dit type rond het jaar 2000. Gekozen werd voor verlenging van de operationele levensduur door middel vaneen Mid-life update (MLU) moderniseringsproject. Kon de OCU F-16 worden ingezet voor luchtverdediging onder gunstige weersomstandigheden, het aanvallen van gronddoelen en het uitvoeren van luchtverkenning, de MLU maakte een uitbreiding van taken mogelijk waardoor de inzetbaarheid tot 2010 werd zeker gesteld. Op 2 april 2003 werd de 139e gemodificeerde F-16 door de Bevelhebber der Luchtstrijdkrachten in ontvangst genomen.


Taken:
Strategische luchtoperaties (luchtbombardementen)
Tactische luchtoperaties (steunverlening aan eigen troepen)
Het verkrijgen en behouden van luchtoverwicht (luchtembargo, no-fly-zone)
Luchtverkenningsmissies (fotoverkenning)

Bijzonderheden:
Fokker leverde in totaal 213 F-16's aan de KLu, waarvan 177 F-16A's en 36 F-16B's.
De tweezitsvariant van de F-16A wordt niet aangeduid met TF-16A maar met F-16B, waarmee duidelijk wordt gemaakt dat de tweezitter volledig operationeel inzetbaar is.
De F-16 is voorzien van een Head-Up Display (HUD) waarop de standaard vlucht- en wapengegevens worden geprojecteerd. De cockpit van de MLU F-16 is gebaseerd op de 'Head up, hands-on' filosofie, waardoor 80% van alle instrumenten zich binnen het gezichtsveld van de vlieger bevindt wanneer hij recht voor zich uitkijkt.
Naast tal van moderne wapensystemen kan de vlieger ook gebruik maken van Night-Vision-Goggles (nachtkijkers) die een lichtbron zo'n 6.000 keer versterken.
Multi Role en Swing Role concept. Het multifunctionele (multi role) jachtvliegtuig vormt de voornaamste factor in de slagkracht van de KLu. Het is geschikt voor het uitvoeren van een breed scala aan taken. Een aantal 'multi role' jachtvliegtuigen kan worden gebruikt in een 'swing role' concept. Zij worden ingezet voor een bepaald aantal taken waarbij het wisselen van taak zo snel mogelijk wordt uitgevoerd. Op dit moment (December 2023) wordt de F-16 uit de sterkte genomen en vervangen door de F-35. Een aantal toestellen zal worden klaargemaakt voor de luchtmacht van Ukraine. Goodbye F-16

Jawel, ik hoor u al zeggen; “Alweer een boek over de F-16”. Zeker, maar wat mij betreft een wat ander uitgangspunt dan de standaard F-16 publicaties. Het boek bestaat uit 3 delen en tien hoofdstukken. Deel 1 behandelt de “machine”, deel 2 De mens, deel 3 Missie. De Machine is uiteraard de F-16 en de ontwikkeling ervan waarbij in 4 hoofdstukken ingegaan wordt op het ontwerp en de daaropvolgende ontwikkeling ervan gevolgd door de introductie voor en in Nederland, waarbij Nederland uiteindelijk ook gaat deelnemen aan de bouw van de F-16 in Europa. Voor Nederland wordt in de media gesproken over “de grootste investering in de Nederlandse Defensie ooit”, uiteraard in de geest van die tijd ondanks de verhitte politieke debatten in die tijd. Razendsnel wordt ‘doorgevlogen” naar de Orange Jumper en de invoering van het F-16 solo display team.

De Mens, deel 2, pakt het actieve deel van de F-16 op in de Koninklijke Luchtmacht met negen operationele squadrons en met alles wat daarbij hoort. Alle negen squadrons komen apart aan de beurt en kort wordt ingegaan op de squadron cultuur met o.a. de officiële emblemen die goedgekeurd moeten worden door de Hoge Raad van Adel, jawel!  Vrijwel van elk squadron wordt er een squadron foto geplaatst en de nodige kleurrijke staarten komen voorbij. Negentien pagina’s nemen u mee in de opleiding tot F-16 vlieger, waaronder de opleiding in Amerika. Ook andere zaken die voor een vlieger van belang zijn komen aan bod, zoals “bail outs”, survivaltraining en survival pack en het gaat ook niet altijd goed……

Deel 3, Missie. Naast het vliegen voor de verdediging van Nederland heeft de KLu met haar F-16’s ook deelgenomen aan een groot aantal missies in het buitenland en niet alleen vredesmissies, maar ook daadwerkelijke gevechtsmissies zoals Kosovo, Bosnië, Afghanistan en het midden Oosten. Ik heb deze review zeker niet alles benoemd, zoals het wapentuig, refueling, vlieger info en anekdotes en de Mid-Life Update maar het staat er allemaal in..

Het boek staat boordevol met schitterende foto’s in kleur en vaak over 2 pagina’s. Het maakt het boek tevens ook tot een  mooi plaatjes boek. De Luchtmacht, de squadrons, het NMM en een aantal fotografen is flink in hun archieven gedoken.

Conclusie
Voor mij een schitterend (plaatjes) boek met mooie, grote kleurenfoto’s sommige mij bekend maar velen ook niet. Ik ken geen Nederlands boek dat zoveel informatie geeft over de F-16 van de Koninklijke Luchtmacht. Naar mijn mening een waardevolle aanvulling voor geschreven geschiedenis van de KLu. Ik heb 31 publicaties over de F-16 in mijn bibliotheek. Ik heb er geen enkele gelezen, hooguit doorgebladerd. Deze heb ik uitgelezen. Modelbouwers zullen geen specifieke detailfoto’s aantreffen, maar op een aantal foto’s zijn wel vele mooie details te vinden, bijvoorbeeld in het bewapeningsgedeelte en de missies.
Wat mij betreft een aanrader.

Met dank aan Geromy voor het beschikbaar stellen van het recensie-exemplaar